احترام به پدر ومادر
ومادر
۱٫ بزرگترین واجب
قال امیر المؤمنین علی(ع):
بر الوالدین اکبر فریضة.
امیر المؤمنین علی(ع) فرمود:
بزرگترین و مهمترین تکلیف الهی نیکی به پدر و مادر است.
میزان الحکمة، ج ۱۰، ص ۷۰۹٫
۲٫ برترین اعمال
قال الصادق(ع):
افضل الاعمال الصلاة لوقتها، و بر الوالدین و الجهاد فی سبیل الله.
امام صادق(ع) فرمود:
برترین کارها عبارتست از: ۱ – نماز در وقت ۲ – نیکی به پدر و مادر ۳ – جهاد در راه خدا.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۸۵٫
۳٫ انس با پدر و مادر…
فقال رسول الله(ص):
فقر مع والدیک فوالذی نفسی بیده لَاُنسُهما بک یوما و لیلة خیر من جهاد سنة.
مردی خدمت پیامبر اکرم(ص) آمد و گفت:
پدر و مادر پیری دارم که به خاطر انس با من مایل نیستند به جهاد بروم، رسول خدا(ص) فرمود:
پیش پدر و مادرت بمان، قسم به آنکه جانم در دست اوست انس یکروز آنان با تو از جهاد یکسال بهتر است. (البته در صورتی که جهاد واجب عینی نباشد).
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۵۲٫
۴٫ محبوبترین کارها
عن ابن مسعود قال: سألت رسول الله(ص):
ایُّ الاعمال احبُّ الی الله عز و جل؟ قال:
الصلاة لوقتها، قلت ثم ای شی ء؟
قال: بر الوالدین، قلت: ثم ای شی ء؟ قال: الجهاد فی سبیل الله.
ابن مسعود می گوید: از پیامبر گرامی(ص) سؤال کردم محبوبترین کار پیش خدا کدام است؟
فرمود: نماز در وقت،گفتم: بعد از آن چه چیز؟
فرمود: نیکی به پدر و مادر،گفتم: بعد از آن چه چیز،فرمود: جهاد در راه خدا.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۰٫
۵. نگاه به پدر و مادر
قال رسول الله(ص):
ما ولد بار نظر الی ابویه برحمة الا کان له بکل نظرة حجة مبرورة.
فقالوا: یا رسول الله و ان نظر فی کل یوم مائة نظرة؟
قال: نعم، الله اکبر و اطیب.
پیامبر خدا(ص) فرمود:
هر فرزند نیکو کاری که با مهربانی به پدر و مادرش نگاه کند در مقابل هر نگاه، ثواب یک حج کامل مقبول باو داده می شود، سؤال کردند، حتی اگر روزی صد مرتبه به آنها نگاه کند؟
فرمود: آری خداوند بزرگتر و پاکتر است.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۳٫
۶. عظمت پدر و مادر
عن ابی الحسن الرضا(ع) قال:
ان الله عز و جل امر بثلاثة مقرون بها ثلاثة اخری: امر بالصلاة و الزکاة، فمن صلی و لم یزک لم تقبل منه صلاته و امر بالشکر له و للوالدین، فمن لم یشکر والدیه لم یشکر الله، و امر باتقاء الله و صلة الرحم، فمن لم یصل رحمه لم یتق الله عز و جل.
امام رضا(ع) فرمود:
خداوند متعال فرمان داده سه چیز همراه سه چیز دیگر انجام گیرد:
۱ – به نماز همراه زکات فرمان داده است، پس کسی که نماز بخواند و زکات نپردازد نمازش نیز پذیرفته نمی شود.
۲ – به سپاسگزاری از خودش و پدر و مادر فرمان داده است، پس کسی که از پدر و مادرش سپاسگزاری نکند، خدا را شکر نکرده است.
۳ – به تقوای الهی فرمان داده و به صله رحم، پس کسی که صله رحم انجام ندهد تقوای الهی را هم بجا نیاورده است.
بحار الانوار، جلد ۷۴، ص ۷۷٫
۷٫ احترام پدر و مادر
قال الصادق(ع):
بر الوالدین من حسن معرفة العبد بالله اذ لا عبادة اسرع بلوغا بصاحبها الی رضی الله من حرمة الوالدین المسلمین لوجه الله تعالی.
امام صادق(ع) فرمود:
نیکی به پدر و مادر نشانه شناخت شایسته بنده خداست. زیرا هیچ عبادتی زودتر از رعایت حرمت پدر و مادر مسلمان به خاطر خدا انسان را به رضایت خدا نمی رساند.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۷٫
۸٫ اطاعت از والدین
قال رسول الله(ص):
من اصبح مطیعا لله فی الوالدین اصبح له بابان مفتوحان من الجنة و ان کان واحدا فواحدا.
پیامبر خدا(ص) فرمود:
کسی که دستور الهی را در مورد پدر و مادر اطاعت کند، دو درب از بهشت برویش باز خواهد شد، اگر فرمان خدا را در مورد یکی از آنها انجام دهد یک درب گشوده می شود.
کنز العمال، ج ۱۶، ص ۴۶۷٫
۹٫ ارزش اطاعت از پدر و مادر
قال رسول الله(ص):
العبد المطیع لوالدیه و لربه فی اعلی علیین.
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
بنده ای که مطیع پدر و مادر و پروردگارش باشد، روز قیامت در بالاترین جایگاه است.
کنز العمال، ج ۱۶، ص ۴۶۷٫
۱۰٫ پرداخت بدهی والدین
عن رسول الله(ص):
من حج عن والدیه او قضی عنهما مغرما بعثه الله یوم القیامة مع الابرار.
رسول خدا(ص) فرمود:
کسی که به نیت پدر و مادرش حج انجام دهد یا بدهکاری آنها را بپردازد خداوند او را در روز قیامت با نیکان بر می انگیزد.
کنز العمال، ج ۱۶، ص ۴۶۸٫
۱۱٫ خشنودی پدر و مادر
قال رسول الله(ص):
من ارضی والدیه فقد ارضی الله و من اسخط والدیه فقد اسخط الله.
پیامبر اکرم(ص) فرمود:
آنکه پدر و مادرش را خشنود کند، خدا را خشنود کرده و کسی که پدر و مادر خود را به خشم آورد، خدا را به خشم آورده است.
کنز العمال، ج ۱۶، ص ۴۷۰٫
۱۲٫ عاقبت نیکی به پدر و مادر
عن الصادق(ع) قال:
بینا موسی بن عمران یناجی ربه عز و جل اذ رای رجلا تحت عرش الله عز و جل فقال: یا رب من هذا الذی قد اظله عرشک؟
فقال: هذا کان بارا بوالدیه، و لم یمش بالنمیمة.
امام صادق(ع) فرمود:
هنگامی که حضرت موسی(ع) مشغول مناجات با پروردگارش بود، مردی را دید که در زیر سایه عرش الهی در ناز و نعمت است، عرض کرد: خدایا این کیست که عرش تو بر او سایه افکنده است؟
خداوند متعال فرمود: او نسبت به پدر و مادرش نیکوکار بود و هرگز سخن چینی نمی کرد.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۶۵٫
۱۳٫ سفر برای نیکی به پدر و مادر
قال رسول الله(ص):
سر سنتین بر والدیک، سر سنة صل رحمک.
پیامبر خدا(ص) فرمود:
دو سال راه برو به پدر و مادرت نیکی کن، یکسال راه برو و صله رحم انجام بده، (یعنی اگر پدر و مادرت در فاصله دوری هستند که دو سال باید راه بروی تا به آنها برسی و نیکی کنی ارزش دارد).
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۸۳٫
۱۴٫ پدر و مادر و افزایش عمر و روزی
قال رسول الله(ص):
من احب ان یمد له فی عمره و ان یزاد فی رزقه فلیبر والدیه و لیصل رحمه.
پیامبر خدا(ص) فرمود:
کسی که دوست دارد عمرش طولانی و روزیش زیاد شود، نسبت به پدر و مادرش نیکی کند و صله رحم بجای آورد.
کنز العمال، ج ۱۶، ص ۴۷۵٫
۱۵٫ آثار نیکی به پدر و مادر
عن حنان بن سدیر قال: کنا عند ابی عبد الله(ع) و فینا میسر فذکروا صلة القرابة فقال ابو عبد الله(ع):
یا میسر قد حضر اجلک غیر مرة و لا مرتین، کل ذلک یؤخر الله اجلک، لصلتک قرابتک، و ان کنت ترید ان یزاد فی عمرک فبر شیخیک یعنی ابویک.
حنان بن سدیر می گوید: در حضور امام صادق(ع) بودیم که میسر هم در میان ما بود، از رابطه خویشاوندی سخن به میان آمد، امام صادق(ع) فرمود:
ای میسر چند بار اجل و مرگ تو فرا رسیده و هر بار خداوند آن را به خاطر صله رحم با خویشاوندانت تاخیر انداخته است، اگر می خواهی خداوند عمر تو را زیاد کند به پدر و مادرت نیکی کن.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۸۴٫
۱۶٫ اول نیکی به مادر
عن ابی عبد الله(ع) قال:
جاء رجل الی النبی(ص) فقال:
یا رسول الله من ابر؟
قال(ص): امک،قال: ثم من؟
قال(ص): امک،قال: ثم من؟
قال(ص): امک،قال: ثم من؟
قال(ص): اباک.
امام صادق(ع) فرمود:
مردی خدمت پیامبر(ص) آمد و گفت: ای رسول خدا به چه کسی نیکی کنم؟
فرمود: به مادرت، عرض کرد، بعد از او به چه کسی؟
فرمود: به مادرت، گفت: سپس به چه کسی؟
فرمود: به مادرت، سؤال کرد: سپس به چه کسی؟
فرمود: به پدرت؟
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۴۹٫
۱۷٫ نتیجه نیکی به پدر و مادر
عن رسول الله(ص) قال:
بروا اباءکم یبرکم ابناءکم، عفوا عن نساء الناس تعف نسائکم.
رسول خدا(ص) فرمود:
به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند، از زنان مردم چشم پوشی کنید تا دیگران نسبت به زنهای شما چشم پوشی کنند.
کنز العمال، ج ۱۶، ص ۴۶۶٫
۱۸٫ حق پدر
عن ابی الحسن موسی(ع) قال:
سال رجل رسول الله(ص): ما حق الوالد علی ولده؟ قال: لا یسمیه باسمه، و لا یمشی بین یدیه، و لا یجلس قبله و لا یستسب له.
از امام کاظم(ع) نقل شده که فرمود:
مردی از پیامبر خدا(ص) سؤال کرد: حق پدر بر فرزند چیست؟ حضرت فرمود: ۱ – او را با نام صدا نکند ۲ – در راه رفتن از او جلو نیفتند. ۳ – قبل از او ننشیند. ۴ – کاری انجام ندهد که مردم پدرش را فحش بدهند.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۴۵٫
۱۹٫ عبادت در نگاه
قال رسول الله(ص):
نظر الولد الی والدیه حبا لهما عبادة.
رسول خدا(ص) فرمود:
نگاه محبت آمیز فرزند به پدر و مادرش عبادت است.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۸۰٫
۲۰٫ رفتار با والدین
عن ابی ولاد الحناط قال:
سالت ابا عبد الله(ع) عن قول الله:
«و بالوالدین احسانا» (۱)
فقال: الاحسان ان تحسن صحبتهما و لا تکلفهما ان یسالاک شیئا هما یحتاجان الیه.
ابی ولاد می گوید:
معنای آیه «و بالوالدین احسانا» را از امام صادق(ع) پرسیدم، فرمود:
احسان به پدر و مادر اینست که رفتارت را با آنها نیکو کنی و مجبورشان نکنی تا چیزی که نیاز دارند از تو بخواهند. «یعنی قبل از درخواست آنان » نیازشان را برطرف کنی ».
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۹٫
۲۱٫ وظیفه در برابر والدین
قال ابو عبد الله(ع):
لا تملا عینیک من النظر الیهما الا برحمة و رقة، و لا ترفع صوتک فوق اصواتهما، و لا یدیک فوق ایدیهما و لا تتقدم قدامهما.
امام صادق(ع) فرمود:
چشمهایت را جز از روی دلسوزی و مهربانی با پدر و مادر خیره مکن و صدایت را بلندتر از صدای آنها نکن دستهایت را بالای دستهای آنها مبر، و جلوتر از آنان راه مرو.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۹٫
۲۲٫ نیابت از پدر و مادر
قال ابو عبد الله(ع):
ما یمنع الرجل منکم ان یبر والدیه حیین او میتین، یصلی عنهما و یتصدق عنهما و یحج عنهما و له مثل ذلک، فیزیده الله(عز و جل) ببره و صلاته خیراً کثیراً.
امام صادق(ع) فرمود:
چه چیز مانع شخص می شود وقتی که پدر و مادرش زنده یا مرده اند به آنها نیکی کند، باین صورت که به نیت آنها نماز بخواند، صدقه بدهد، حج بجا بیاورد و روزه بگیرد، زیرا اگر چنین کند ثواب آنها به پدر و مادر می رسد و به خود شخص هم همانقدر ثواب داده می شود، به علاوه خداوند متعال به واسطه کارهای نیک و نماز او خیر زیادی به او عطا می کند.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۴۶٫
۲۳٫ نیکی به والدین بد
عن ابی جعفر(ع) قال:
ثلاث لم یجعل الله (عز و جل) لاحد فیهن رخصة اداء الامانة الی البر و الفاجر و الوفاء بالعهد للبر و الفاجر و بر الوالدین برین کانا او فاجرین.
امام باقر(ع) فرمود:
در سه چیز خداوند متعال به احدی اجازه ترک آنها را نداده است.
۱ – ادای امانت به مرد نیکوکار و فاسق.
۲ – وفای به عهد و پیمان نسبت به نیکوکار و فاسق.
۳ – نیکی به پدر و مادر، نیکو کار باشند یا فاسق و لا ابالی.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۵۶٫
۲۴٫ برخورد با پدر و مادر مشرک
فیما کتب الرضا(ع) للمامون:
بر الوالدین واجب، و ان کانا مشرکین و لا طاعة لهما فی معصیة الخالق.
در نوشته حضرت رضا(ع) به مامون آمده که:
نیکی به پدر و مادر واجب و لازم است اگرچه مشرک و کافر باشند، ولی در معصیت خدا نباید اطاعتشان کرد.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۲٫
۲۵٫ زیارت قبر والدین
عن رسول الله(ص) قال:
من زار قبر والدیه او احدهما فی کل جمعة مرة غفر الله له و کتب برا.
رسول خدا(ص) فرمود:
کسی که قبر پدر و مادر یا یکی از آندو را در هر جمعه یکبار زیارت کند خداوند او را می بخشد و او را نیکوکار می نویسد.
کنز العمال، ج ۱۶، ص ۴۶۸٫
۲۶٫ بهشت و نیکی به والدین
عن ابی الحسن(ع) قال: قال رسول الله(ص):
کن بارا و اقتصر علی الجنة و ان کنت عاقا فاقتصر علی النار.
از امام رضا(ع) نقل شده که فرمود:
رسول خدا(ص) فرمود:
نسبت به پدر و مادر نیکوکار باش تا پاداش تو بهشت باشد ولی اگر عاق آنها شوی جهنمی خواهی بود.
اصول کافی، ج ۲، ص ۳۴۸٫
۲۷٫ نگاه تیز به پدر و مادر
عن ابی عبد الله(ع) قال:
لو علم الله شیئا ادنی من اف لنهی عنه، و هو من ادنی العقوق و من العقوق ان ینظر الرجل الی والدیه فیحد النظر الیهما.
امام صادق(ع) فرمود:
اگر خداوند چیزی کمتر از اف (اوه) گفتن سراغ داشت از آن نهی می کرد: و اف گفتن از کمترین مراتب عاق شدن است. نوعی از عاق شدن اینست که انسان به پدر و مادرش تیز نگاه کند. (خیره شود).
اصول کافی، ج ۴، ص ۵۰٫
۲۸٫ نگاه خشم آلود به پدر و مادر
عن ابی عبد الله(ع) قال:
من نظر الی ابویه نظر ماقت، و هما ظالمان له، لم یقبل الله له صلاة.
امام صادق(ع) فرمود:
کسی که از روی نفرت به پدر و مادرش که باو ستم کرده اند نگاه کند، نمازش در درگاه الهی پذیرفته نمی شود.
اصول کافی، ج ۴، ص ۵۰٫
۲۹٫ غمگین کردن پدر و مادر
قال امیرالمؤمنین(ع):
من احزن والدیه فقد عقهما.
امیرالمؤمنین(ع) فرمود:
کسی که پدر و مادر خویش را غمگین سازد عاق والدین شده است. (حق آنها را رعایت نکرده است.)
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۶۴٫
۳۰٫ نتیجه بی ادبی به والدین
عن ابی جعفر(ع) قال:
ان ابی نظر الی رجل و معه ابنه یمشی و الابن متکی ء علی ذراع الاب، قال:
فما کلمه ابی مقتا له حتی فارق الدنیا.
امام صادق(ع) فرمود:
پدرم مردی را دید که پسرش همراهش راه می رفت و به بازوی پدر تکیه کرده بود، (وقتی این جریان را دید) تا زنده بود از روی ناراحتی و خشم با او صحبت نکرد.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۶۴٫
۳۱٫ درگیری با پدر
قال ابو عبد الله(ع):
ثلاثة من عازهم ذل:
الوالد و السلطان و الغریم.
امام صادق(ع) فرمود:
هر کس با این سه نفر کشمکش کند خوار می گردد:
پدر، سلطان حق و شخص بدهکار.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۱٫
۳۲٫ محرومیت عاق والدین
قال رسول الله(ص):
ایاکم و عقوق الوالدین، فان ریح الجنة توجد من مسیرة الف عام و لا یجدها عاق و لا قاطع رحم.
پیامبر خدا(ص) فرمود:
از عاق والدین شدن بپرهیزید، زیرا با اینکه بوی بهشت از مسافت هزار سال به مشام می رسد، عاق والدین و کسی که قطع رحم کند آن بو را احساس نخواهد کرد. (یعنی بیش از هزار سال از بهشت فاصله دارد.)
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۶۲٫
۳۳٫ بدبختی عاق والدین
عن الصادق(ع) قال:
لا یدخل الجنة العاق لوالدیه و المدمن الخمر و المنان بالفعال للخیر اذا عمله.
امام صادق(ع) فرمود:
عاق والدین و شرابخوار و انسان خیر منت گذار وارد بهشت نمی شوند.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۴٫
۳۴٫ عاقبت عاق والدین
قال رسول الله(ص):
اربعة لا ینظر الله الیهم یوم القیامة، عاق و منان و مکذب بالقدر و مدمن خمر.رسول خدا(ص) فرمود:
در قیامت خدا به چهار گروه نظر رحمت نخواهد کرد:
۱ – عاق والدین ۲ – منت گذار۳ – منکر قضاء و قدر۴ – شرابخوار.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۱٫
۳۵٫ مجازات عاق والدین
قال رسول الله(ص):
ثلاثة من الذنوب تعجل عقوبتها و لا تؤخر الی الاخرة:
عقوق الوالدین، و البغی علی الناس و کفر الاحسان.
پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود:
کیفر سه گناه به قیامت نمی ماند (یعنی در همین دنیا مجازات می شود.)
۱ – عاق پدر و مادر۲ – ظلم و تجاوز به مردم ۳ – ناسپاسی در مقابل احسان و نیکی.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۴٫
۳۶٫ عاق والدین
عن ابی عبد الله(ع) قال:
الذنوب التی تظلم الهواء عقوق الوالدین.
امام صادق(ع) فرمود:
از گناهانی که هوا را تیره و تار می کند عاق والدین شدن است.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۴٫
۳۷٫ شقاوت عاق والدین
قال الصادق(ع):
عقوق الوالدین من الکبائر لان الله (عز و جل) جعل العاق عصیا شقیا.
امام صادق(ع) فرمود:
عاق پدر و مادر شدن از گناهان کبیره است، زیرا خداوند متعال عاق والدین را گناهکار شقی شمرده است.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۴٫
۳۸٫ هلاکت عاق والدین
عن ابی عبد الله(ع):
ان رسول الله(ص) حضر شابا عند وفاته فقال(ص) له:
قل: لا اله الا الله،قال(ع): فاعتقل لسانه مرارا فقال(ص) لامراة عند راسه: هل لهذا ام؟
قالت: نعم انا امه،قال(ص): افساخطة انت علیه؟
قالت: نعم ما کلمته منذ ست حجج،قال(ص) لها: ارضی عنه،قالت: رضی الله عنه برضاک یا رسول الله فقال له رسول الله(ص): قال: لا اله الا الله قال(ع): فقالها… ثم طفی…
امام صادق(ع) فرمود:
هنگام مرگ جوانی، پیامبر اکرم(ص) کنار بستر او حضور یافتند و به جوان فرمودند: بگو لا اله الا الله، فرمود: زبانش بند آمد، چندبار تکرار کرد ولی زبان او بند شد، پیامبر(ص) به زنی که کنار جوان بود فرمود: آیا این جوان مادر دارد؟ زن گفت: بله، من مادر او هستم، فرمود: آیا از او ناراضی هستی؟ زن گفت: بله شش سال است با او صحبت نکرده ام، فرمود: از او راضی شو، زن گفت: یا رسول الله بخاطر رضایت تو خدا از او راضی شود. (من از او راضی شدم) سپس پیامبر(ص) بجوان فرمود: بگو لا اله الا الله، جوان در این هنگام گفت: لا اله الا الله و پس از لحظاتی مرد.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۷۵٫
۳۹٫ اعمال عاق والدین
قال رسول الله(ص):
یقال للعاق اعمل ما شئت فانی لا اغفر لک و یقال للبار اعمل ما شئت فانی ساغفر لک.
رسول خدا(ص) فرمود:
به عاق والدین از (طرف خدا) گفته می شود: هر کاری می خواهی انجام بده دیگر تو را نمی بخشم و به نیکوکار (نسبت به پدر و مادر) هم گفته می شود: هر چه می خواهی انجام ده تو را می بخشم.
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۸۰٫
۴۰٫ نیکی به والدین و آمرزش گناه
قال علی بن الحسین(ع):
جاء رجل الی النبی(ص) فقال: یا رسول الله ما من عمل قبیح الا قد عملته فهل لی توبة؟
فقال له رسول الله(ص):
فهل من والدیک احد حی؟
قال: ابی قال: فاذهب فبره.
قال: فلما ولی قال رسول الله(ص):
لو کانت امه.
امام سجاد(ع) فرمود:
مردی خدمت رسول خدا(ص) رسید و گفت: ای رسول خدا، من هیچ کار زشتی نمانده که انجام نداده باشم، آیا می توانم توبه کنم؟ رسول خدا(ص) فرمود: آیا هیچیک از پدر و مادرت زنده هستند؟ گفت: بله، پدرم. حضرت فرمود: برو به او نیکی کن (تا آمرزیده شوی). وقتی او راه افتاد پیامبر(ص) فرمود: کاش مادرش زنده بود. (یعنی اگر او زنده بود و به او نیکی می کرد، زودتر آمرزیده می شد.)
بحار الانوار، ج ۷۴، ص ۸۲٫
